Stromarkt

De Stromarkt is ontstaan door het (gedeeltelijk) wegbreken van een muur die tot in de zeventiende eeuw een groot gebied omgaf dat bij de Proosdij behoorde. De muur om het gebied van de Proosdij stond in het verlengde van de Engestraat en sloot na twee rechthoeken aan op de Sandrasteeg.

Lees het hele artikel »

Regentenfamilies

De stadsbestuurders behoorden eeuwenlang tot de rijkste families. Het ging maar om een beperkt aantal geslachten. Ze woonden in grote, indrukwekkende huizen in de stad en hadden vaak ook nog een mooi buitenhuis op het platteland. De heren hadden vaak rechten gestudeerd en hun opleiding afgesloten met een lange educatiereis naar Frankrijk en Italië.

Lees het hele artikel »

Stadswijnhuis 'De Steerne'

Op de plek waar nu Sociëteit De Hereeniging is, op Grote Poot 2, stond in de 15 eeuw het stadswijnhuis 'De Steerne' (De Ster). Hiervan zijn alleen de kelders bewaard gebleven. In deze kelders werd toentertijd de wijnvoorraad bewaard. Op de begane grond van het stadswijnhuis bevond zich een enorme zaal.

Lees het hele artikel »

Muntslag

Rond het jaar 990 werden in Deventer voor het eerst munten geslagen. Op die munten zien we de namen of afbeeldingen van Duitse keizers, zoals Otto III, Hendrik II of Koenraad II. Zij stonden aan het hoofd van het Duitse Keizerrijk, waartoe Deventer toen ook behoorde.

Lees het hele artikel »

Oude gevels

Als je in de straten van de oude binnenstad wandelt en zo nu en dan omhoog kijkt valt het op dat er nog veel gevels zijn, die eeuwenoud zijn. Soms zijn ze rijk versierd met afbeeldingen van mensen- of dierenkoppen of bloemenslingers in natuursteen. De meeste oudste gevels die bewaard zijn gebleven stammen uit de zestiende t/m achttiende eeuw.

Lees het hele artikel »

Gezworen Gemeente

Vanaf het begin van de zestiende eeuw moest het stadsbestuur rekening houden met de mening van de burgers in de stad. Deventer bestond toen uit acht wijken, genoemd naar de straten Polstraat, Waterstraat, Noordenbergstraat, Engestraat, Bisschopstraat, Overstraat, Bergstraat en Assenstraat.

Lees het hele artikel »

Schavot op de Brink

Van het begin van de 14e tot het begin van de 19e eeuw had het stadsbestuur het recht om doodstraffen uit te spreken (het halsrecht). Vier blauwe stenen in de bestrating voor het huidige Kantongerecht op de Brink markeren de plaats waar het schavot heeft gestaan.

Lees het hele artikel »

Balthasar Boedeker

“Ao 1617 de(n) 11 februarii starf joncker Balthazar Boedeker. Deze tekst is te lezen op dit grafzerk van Balthasar Boedeker. Het bevindt zich in de Grote of Lebuinuskerk. Balthasar Boedeker leefde van 1540 tot 1617. Hij is bekend geworden als grondlegger van het Athenaeum.

Lees het hele artikel »

Brandblusemmers

Het bestrijden van brand was een grote zorg voor het stadsbestuur en een belangrijke taak van de burgers. Op centrale punten in de stad, zoals in De Waag, waren brandemmers, brand- of vuurhaken en ladders aanwezig om bij het blussen te gebruiken. Vu urhaken dienden om brandende daken van stro en muren van brandende huizen om te trekken en zo het uitbreiden van brand tegen te gaan.

Lees het hele artikel »

Bolwerken of bastions

Om de vestingwal te versterken werden er in de loop van de zestiende eeuw en in het begin van de zeventiende eeuw op verschillende plaatsen bolwerken of bastions aangelegd. Een bolwerk is een vooruitspringend, vijfhoekig gedeelte van een vestingwal. Vanaf zo'n bolwerk kon men de vijand vanuit verschillende hoeken beschieten.

Lees het hele artikel »

Jan Pieterszoon Sweelinck

Jan Pieterszoon Sweelinck werd in 1562 in Deventer geboren. Zijn vader was organist in de Grote of Lebuinuskerk. Toen Jan twee jaar was verhuisde het gezin naar Amsterdam waar vader Pieter organist werd van de Oude of Sint-Nicolaaskerk. Al op zeer jonge leeftijd leerde Jan van zijn vader orgelspelen.

Lees het hele artikel »

Jacobus Revius

Jacobus Revius leefde van 1586 tot 1658. Hij werd geboren in Deventer als Jacob Reefsen en overleed in Leiden. Hij studeerde theologie in Leiden en Franeker en was van 1614 tot 1642 predikant in Deventer. In 1618 werd Revius belast met de zorg voor de stadsbibliotheek.

Lees het hele artikel »

Garnizoensstad

Na de verovering door prins Maurits in 1591 werd Deventer definitief Staats en viel dus niet langer onder het gezag van de Spaanse koning, maar behoorde nu tot de Republiek der Verenigde Nederlanden. Oorlog en vrede werden centraal in Den Haag geregeld.

Lees het hele artikel »

Stovenzettershuisjes

Omdat er in de ommuurde stad weinig ruimte was om te bouwen, werden alle plekjes benut. Zo werden er ook huizen gebouwd tegen de binnenzijde van de stadsmuren of, zoals hier op de foto te zien is, in dit geval tegen de Mariakerk. Deze huisjes werden stovenzettershuisjes genoemd.

Lees het hele artikel »

Schipbrug

Tot 1483 was er alleen maar een veerpont over de IJssel. Pas eind vijftiende eeuw kwam er een brug, die al snel door vijandige Gelderse troepen werd vernield. Ook latere bruggen werden verwoest: door zware ijsgang of door vuur. Begin zeventiende eeuw kwam er een schipbrug ongeveer op de plek waar nu het pontje vaart.

Lees het hele artikel »

Muurschildering 'De Tien Geboden'

Nadat de Lebuinuskerk in 1580 in het bezit van de protestanten was gekomen, veranderde er nogal wat in het interieur van de kerk. Niet alleen de beelden werden verwijderd, maar ook de muurschilderingen verdwenen onder een laag witkalk. Alleen 'HET WOORD' mocht nog klinken.

Lees het hele artikel »

Gelders-Overijsselse gevel

Dit huis staat in de Rijkmanstraat, nummer 13. In Deventer vind je nogal wat huizen met een Gelders-Overijsselse gevel. Deze bouwstijl komt voor in oude steden in Oost Nederland. Deze manier van bouwen past in de stijl van de late gotiek en de renaissance.

Lees het hele artikel »

Lantaarn op de Lebuinustoren

In 1612 besloot het stadsbestuur om de Lebuinustoren te verhogen, zodat er plaats kwam voor een klokkenspel, ook wel carillon of beiaard genoemd. De Amsterdamse bouwmeester Hendrick de Keyser kreeg in 1613 de opdracht om een nieuwe bekroning voor de toren te ontwerpen.

Lees het hele artikel »

Gerard ter Borch, schilder

Gerard ter Borch werd in 1617 in Zwolle geboren in een schildersfamilie. Hij leerde het schildersvak van zijn vader Gerard ter Borch de Oude. Toen hij jong was woonde en werkte hij in Engeland, Frankrijk, Italië en Spanje, waar hij zelfs aan het hof van koning Filips II werkte.

Lees het hele artikel »

Bergpoort

De Bergpoort was de laatst gebouwde van de drie buitenpoorten die onderdeel vormden van de verdedigingsgordel waaraan tussen 1597 en 1634 steeds is gewerkt. De Bergpoort stond halverwege de huidige Kazernestraat naast de Boreelkazerne. (Maar die was er toen nog niet).

Lees het hele artikel »

Nijverheid in de zeventiende eeuw

Na het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) was de rol van Deventer als belangrijke handelsstad grotendeels uitgespeeld. Steden in het westen van de Republiek der Verenigde Nederlanden namen deze rol van Deventer over, vooral Amsterdam. Deventer had bovendien de pech dat de handel met de Duitse gebieden ernstig te leiden had door de oorlogen daar.

Lees het hele artikel »

Hendrick ter Brugghen, schilder van de vier Evangelisten

Dit schilderij maakt deel uit van een serie van vier schilderijen, die elk één van de vier Evangelisten voorstellen: Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes. Zij waren de schrijvers van het levensverhaal (het evangelie) van Jezus Christus. Een zoon van Hendrick ter Brugghen schonk de schilderijen in 1707 aan de stad Deventer, omdat hij dacht dat zijn vader een speciale band met de stad Deventer had.

Lees het hele artikel »

Majolica aardewerk

Deze schotel en kom bevinden zich in het Historisch Museum Deventer in de Waag. Majolica is de naam van een grof en bros soort aardewerk met een bont gekleurde beschildering. Het woord is afgeleid van het Spaanse Mallorca. Dit eiland was in de Middeleeuwen het centrum voor dit soort aardewerk.

Lees het hele artikel »

Stadsboerderij

Dit huis in de Walstraat stamt uit 1630 en was vroeger een boerderij. Deventer heeft nog lange tijd een aantal stadsboerderijen gekend in de Roggestraat, de Walstraat en de Golstraat. Vanwege de onveiligheid op het platteland zochten boeren een veilig onderkomen binnen de stadsmuren.

Lees het hele artikel »

Athenaeum Illustre

De oprichting van het Athenaeum Illustre werd mogelijk gemaakt doordat Anna van Twickelo (gestorven in 1601) en haar zoon Balthasar Boedeker (gestorven in 1617) de stad Deventer een schenking aan geld hadden nagelaten, bedoeld voor het oprichten van een universiteit.

Lees het hele artikel »

Landshuis

Op deze plek stond in de 14e eeuw de stadsherberg 'De Brunenberg'. In 1632 werd de herberg geheel verbouwd tot 'Landshuis'. 'Land' is een oude benaming voor 'gewest'. In het Landshuis werden vanaf 1632 namelijk de vergaderingen van de Gedeputeerde Staten van het gewest Overijssel gehouden, vandaar deze naam voor het pand.

Lees het hele artikel »

Trapgevel

Er zijn verschillende type gevels van huizen. Het huis aan de Noordenbergstraat nummer 6 heeft een trapgevel. Dit type heeft weinig versieringen.

Lees het hele artikel »

Gildenborden

Gilden waren een soort verenigingen van mensen met hetzelfde ambacht. Ze ontstonden al in de Middeleeuwen. Zo bestonden er in Deventer bijvoorbeeld een smedengilde, een bakkersgilde, een kuipersgilde (makers van kuipen of tonnen), een kramersgilde (kooplui), een bouwliedengilde (boeren) en een slijtersgilde (verkopers van drank).

Lees het hele artikel »

Bouwershuis

Dit huis op de Brink, nummer 11-12 , in de z.g. 'Bouwershoek' was van de Deventer regentenfamilie Bouwer, die er tot in de 18e eeuw woonde. De lange gevel werd rond 1640 gebouwd, de iets kortere linkergevel, die haaks op de rechtergevel staat, is van enkele jaren later.

Lees het hele artikel »

Bordes van de Waag

Dit schilderij van Abraham van Beerstraten geeft een goede indruk van de Brink en het waaggebouw in de 17e eeuw. Vóór het waaggebouw werd in de periode 1643-1649 een bordes met trappen aangebracht, geheel in renaissancestijl met zandstenen zuilen en leeuwenfiguren.

Lees het hele artikel »

Jordenshofje

Met een hofje wordt een woonvorm bedoeld, die bestaat uit een groep kleine huisjes rondom een tuin gelegen. Daarin woonden arme alleenstaande vrouwen. In de zeventiende eeuw beleefde deze besloten woonvorm een hoogtepunt. Deventer heeft enkele hofjes gekend, waarvan er nu nog één over is: het Jordenshofje.

Lees het hele artikel »

Arnold Moonen

Arnold Moonen werd in 1644 in Zwolle geboren. Hij werd predikant in Deventer, maar was in zijn tijd ook een bekend dichter, taalkundige en geschiedschrijver. Het meest bekend is hij geworden door zijn werk Nederduytsche Spraekkunst (1706). Dit was volgens deskundigen de beste Nederlandse grammatica die tot dan toe verschenen was.

Lees het hele artikel »

Gisbert Cuper

De Deventer schilder Gerard ter Borch (1617-1681) schilderde tussen 1670 en 1680 dit kleine portret van de burgemeester en geleerde Gisbert Cuper uit Deventer. Het schilderij is in olieverf op koper geschilderd en is slechts 19 centimeter hoog. Cuper draagt een grote blonde pruik en een paarsrode kamerjas afgezet met wit bont.

Lees het hele artikel »

Carillon

Een carillon wordt ook wel een klokkenspel of een beiaard genoemd. Het is een muziekinstrument dat bestaat uit enkele series klokken, die via een klavier (ook wel speeltafel genoemd) bespeeld kunnen worden. In 1613 bracht klokkengieter Willem Wegewart het eerste carillon in de Lebuinustoren aan.

Lees het hele artikel »

Stadsplattegrond van Johannes Blaeu

Op een stadsplattegrond van Johannes Blaeu is goed het stervormig patroon van de verdedigingsgordel om de stad te zien. Hoewel de stadswallen zijn afgebroken, is het stratenpatroon grotendeels hetzelfde gebleven.

Lees het hele artikel »

Staten van Overijssel

Overijssel was door de Tachtigjarige Oorlog zeer verarmd, en moest zich daarom noodgedwongen meer naar het rijke gewest Holland schikken. In Overijssel zelf ging Zwolle Deventer steeds meer overvleugelen, maar alledrie de grote steden Deventer, Kampen en Zwolle moesten steeds meer van hun vrijheid prijsgeven, ten gunste van het gewest Overijssel.

Lees het hele artikel »

Tyssot de Patot, Simon

Simon Tyssot de Patot is in 1655 in Londen geboren en behoorde tot een Franse Hugenotenfamilie. (Hugenoten: in de zestiende en zeventiende eeuw de Franse benaming voor protestanten, die in het katholieke Frankrijk vaak vervolgd werden). Na enige omzwervingen kwam Tyssot de Patot in Deventer terecht, waar hij in 1688 tot lector aan het Athenaeum Illustre werd benoemd om daar openbare lessen in de wiskunde te geven.

Lees het hele artikel »

Pronkbeker van Adriaan van Boekholt

De zilveren beker ter nagedachtenis van burgemeester Adriaan van Boekholt is niet omgesmolten in het rampjaar 1672.

Lees het hele artikel »

Poort van het Meyershofje

De naam van dit poortje herinnert aan de weduwe van Arent Meyer, die in 1455 een huis en erf kocht nabij de Brooederenkerk. Zij bestemde het huis voor arme mensen. In de loop der eeuwen ontstond een hofje met negen huisjes, het Oude Vrouwenhuis. Bij de aanleg van het Broederenplein in 1967 werden de huisjes gesloopt.

Lees het hele artikel »

Pieter van Anraedt

De schilder Pieter van Anraedt werd omstreeks 1635 geboren, waarschijnlijk in Utrecht. Waar hij is opgeleid is niet bekend. Hij ging in Deventer wonen en trouwde met Antonia van der Veen, dochter van de Deventer dichter Jan van der Veen. Pieter van Anraedt heeft vrijwel uitsluitend portretten geschilderd, net als Gerard ter Borch.

Lees het hele artikel »

Gildenbeker

In de zeventiende eeuw hadden de Deventer edelsmeden voldoende werk. Hoogtepunt van de edelsmeedkunst waren de bekers die voor de gilden gemaakt zijn.

Lees het hele artikel »

Van Marlehuis

Het pand Polstraat 18 heeft enkele keren een grondige verbouwing ondergaan. In 1664 werden twee oudere panden tot één huis samengevoegd en voorzien van een nieuwe classicistische voorgevel van de Amsterdamse bouwmeester Philip Vingboons (die ook de zijgevel van het Deventer stadhuis in de Polstraat ontwierp).

Lees het hele artikel »

Magistraat

Dit schilderij, 'De Stadsraad of Magistraat van Deventer' , is in 1667 door Gerard ter Borch gemaakt. Het geeft het stadsbestuur weer, gezeten in de 'raetkamer' (de oude raadzaal). Het stadsbestuur bestond uit twaalf schepenen en vier raden. De twee schepenen die op dat moment burgemeester waren zitten achteraan in het midden op het verhoogde burgemeestersgestoelte.

Lees het hele artikel »

Stadsbestuur

In de zeventiende eeuw werd het stadsbestuur gevormd door: a) de magistraat (ook wel schepenen en raad genoemd), die bestond uit twaalf schepenen en vier raden, ondersteund door vier stadssecretarissen. Telkens twee schepenen waren gedurende twee maanden per jaar samen burgemeester.

Lees het hele artikel »

Rampjaar 1672

Overijssel was door allerlei interne twisten zeer verzwakt. Dat maakte het gewest tot een gemakkelijke prooi voor de bisschoppen van Münster en Keulen en Franse troepen, die in 1672 allemaal het gebied binnentrokken. Ook Deventer was een gemakkelijke prooi.

Lees het hele artikel »

Bommen Berend

De snelle overgave van Deventer aan de bisschoppen van Münster en Keulen in 1672 werd door de andere gewesten van de Republiek der Verenigde Nederlanden als verraad beschouwd. Maar ook Kampen en Zwolle gaven zich al snel over, waardoor heel Overijssel gemakkelijk in handen van de vijand viel.

Lees het hele artikel »

Barokke gevel aan de Stromarkt

Deze gevel uit 1676 (Stromarkt 9) mag een barokgevel genoemd worden vanwege de rijkdom aan ornamenten (versieringen). Alleen het bovenstuk is nog origineel. Op de trappen van de gevel zijn zandstenen versieringen aangebracht, klauwstukken genoemd. Op de bovenste trap zijn twee leeuwen te zien.

Lees het hele artikel »

Hendrick de Sandra

Hendrick de Sandra is in 1619 in Amsterdam geboren en was daar eerst een welvarend koopman. Later koos hij voor een militaire loopbaan en kwam in 1657 in Deventer terecht. Van 1677 tot 1685 was hij gouverneur van de belangijke vesting Deventer. In 1676 kocht De Sandra twee naast elkaar gelegen huizen aan de (later naar hem genoemde) Sandrasteeg.

Lees het hele artikel »

Brandspuiten

De grote stadsbrand van 1334 legde tweederde van de huizen van de stad in de as. Het stadsbestuur zag in dat het belangrijk was blusmateriaal, zoals emmers en ladders, bij de hand te hebben. Zelf schafte de stad in 1548 honderd leren emmers aan met het stadswapen erop.

Lees het hele artikel »

Muntentoren

Dit gebouw heet de Muntentoren omdat het van 1685 tot 1708 in gebruik is geweest als werkplaats van de Deventer muntmeesters, die er de stedelijke munt sloegen. Peter Sluysken was de laatste en de bekendste muntmeester van Deventer. Daarvóór was het waarschijnlijk een pakhuis.

Lees het hele artikel »

Stadhuis

Het stadhuis is ontstaan door de samenvoeging van twee hoofdgebouwen. Die twee hoofdgebouwen, het Raadshuis met onder meer een hal en de oude raadszaal, en het Wanthuis vormden in de zeventiende eeuw samen het nieuwe Raadshuis. In het Wanthuis, op de hoek van het Grote Kerkhof en de Polstraat, was in de middeleeuwen de lakenhal gevestigd, waar de kooplieden tijdens de jaarmarkten hun wollen stoffen (laken) te koop aanboden.

Lees het hele artikel »